Protez Diş
Protez Diş Tedavi bilimi, olmayanı yerine koyma çabası üzerine kuruludur. Amaç kaybolan sert ve yumuşak dokuları yerine koymak bazen de var olan sert ve yumuşak dokuları korumaktır. Protez biliminde ‘Hangisi en iyi protezdir?’ sorusuna maalesef net bir cevap yoktur. Hastanın ağzına uygun olan protez tipi kişiden kişiye farklılık gösterir. Burada olması gereken soru ‘Benim ağzıma en uygun protez hangisi’ olmalıdır. Zira bu konuda en doğru kararı kişinin hekimi belirler.
Tam Parsiyel Protezler (Damak, Kancalı, Kroşeli Protezler)
Ağızda tüm dişlerin yada dişlerin bir kısmının eksikliğinde gündeme gelen protezlerdir. Bu durumlarda tam (total) protezler (takma dişler= damak dişler) tercih edilmektedir. Diş eti hastalığı, yaygın çürük veya travma gibi sebeplerle tüm doğal dişlerin kaybedildiği durumlarda ise, tam protezler kayıp diş ve dokuların yerine konulmasındaki tedavi alternatifidir. Klasik ve geleneksel bir yöntemdir. Ağızdaki tutuculuğu yumuşak dokulardan elde edilen vakum kuvveti ile elde edilir. Buna ek olarak kısmi yada total diş eksikliklerinde diş dokusu kaybının yanı sıra sert ve yumuşak destek dokularda da kayıplar mevcutsa hareketli kroşeli (kancalı) veya hassas tutuculu (çıt çıtlı) diş protezler yapılmaktadır. Örneğin; çekilen dişlerin arkasında köprü yapmak için destek alınacak bir diş olmadığı durumlarda, hareketli kısmi protezler kullanılabilir. Hareketli kısmi protezler, metal bir iskelet üzerine dişetini taklit eden pembe akrilik malzeme ve suni dişlerin yerleştirilmesiyle kayıp diş ve dokuların yerine konulmasına yardımcı olur. Bu protezlerin ağızdaki tutuculuğu kalan dişler üzerine gelen ve kroşe (kanca) adı verilen tutucu parçalar vasıtasıyla sağlanır. Bu kancaların görünmesinin istenmediği durumlarda hassas tutucu denilen anahtar-kilit benzeri bağlantı parçaları kaplanan komşu dişlere yerleştirilerek daha estetik sonuçlar elde edilebilir.
Metal Desteksiz Kuron - Köprü ve Tam Seramiklerin Avantajları
Olağanüstü estetik: Doğal yapıyla mükemmel uyum sağlar ve doğal diş görünümü verir. Metal bir alt yapı üzerine yapılmadığı için, ışık geçirgenliği doğal dişe çok yakındır.
Geliştirilen yapısıyla dayanıklılık: Kronlarda, dişlerin ön ve çiğneyici yüzlerinde uzun yıllar problem yaratmadan kullanılabilir. Biyolojik, olarak uyumludur, diş etine ve çevre dokulara zarar vermez. Aşınmaya direnci, diş minesine yakındır.
Metal Desteksiz Kuron ve Köprüler – Tam Seramikler
Güzel bir gülümseme yüz bölgesinde göze çarpan en önemli özelliklerden birisidir. Diş hekimliği teknolojisindeki gelişmeler sayesinde artık rengi değişmiş (kararmış – koyulaşmış – sararmış), kırılmış veya şekil bozukluğuna uğramış dişlerle yaşama zorunluluğu geçmişte kalmıştır. Bilinen eski porselen restorasyonlar, dayanıklılığı ve sağlamlığı arttırmak için metal bir alt yapının üzerinde hazırlanıyorlardı. Bu anlayış, yapılacak kron ve köprülerde sağlamlılığı arttırmak amacına hizmet etmekteydi. Son yıllarda yapılan çalışmalar neticesinde diş hekimliğinde kullanılan porselen materyali geliştirilerek, kırılganlık direnci arttırılmıştır. Bu sayede; yapılan sabit protez çalışmalarında yeni bir alternatif olarak metal desteksiz porselenler gündeme gelmiştir. Porselenin metal bir desteğe gerek olmadan kullanılması sonucunda yapılan restorasyonlarda, doğal diş görünümüne çok yaklaşan sonuçlar elde edilebilmektedir. Bunun sonucunda da mükemmele yakın estetik ve estetikle doğru orantılı hasta memnuniyeti ortaya çıkmaktadır. Metal desteksiz porselenler, güçlendirilmiş porselenin özel makinelerde sıkıştırılması ile elde edilir. Özellikle ön dişlerde, ışık geçirgenliğinin çok iyi olmasından dolayı tercih edilir. Arka bölge için çiğneme kuvvetlerine karşı yeterince dayanıklı değildir. Tam seramik restorasyonların diş hekimliğinde kullanımı yeni materyallerin ve tekniklerin gelişimine paralel olarak her geçen gün artmaktadır. Metal destekli kuron ve köprülerde porselen, metal bir alt yapı üzerine pişirilirken tam seramik restorasyonlarda herhangi bir metal alt yapı olmaksızın doğal diş görünümü ve ışık geçirgenliğinde diş dokusuna en benzer özelliklere sahip, biyolojik olarak uyumlu ve dayanıklılığı çiğneme kuvvetlerine tam dirençli olan seramik malzemeler kullanılmaktadır.
Porselen Köprüler
Bir veya daha fazla diş kayıplarında, diş eksikliğinin olduğu bölgeye komşu dişlerden destek alınarak köprü uygulaması yapılır. Diş eksikliğine komşu bölgelerde bulunan diş yada diş gruplarında küçültme (preparasyon) yapıldıktan sonra bu dişlerden destek alan köprüler, laboratuar ortamında hazırlanır. Bu köprü uygulaması ile estetik, çiğneme ve fonetik fonksiyonlar hastaya geri kazandırılır. Diş kayıplarında, kaybedilen diş(ler) yerine bir köprü veya implant yapılmadığı durumlarda ise maalesef komşu dişler bu diş eksikliği olan bölgeye doğru devrilme eğilimi gösterir. Karşıt çenedeki üst diş yada dişler uzar. Buna ek olarak diş eksikliğinin olduğu bölgede kemik kaybı oluşur ve bu durum hastada çiğneme ve fonasyon bozukluğuna yol açar. Öte yandan eksik diş bölgelerinin tedavi edilmediği durumlarda kapanış bozuklukları ve sonrasında çene ekleminde problemler görülebilir. Bu nedenle ağızda eksik olan bölgenin protetik tedavisi ile sağlıklı bir dişlenme sağlanması oldukça önem taşır. Anlatılan bu köprü uygulamalarında çeşitli kriterler göz önüne alınır ve genellikle tam seramik veya metal destekli seramik porselen dişlerde karar kılınır. Nadir olarak da porselen dişlerin alt yapısında altın gibi değerli metaller kullanılabilir. Bu tip porselenlerin ömrünün daha uzun olduğu söylenmektedir.
Porselen Kaplamalar
Dişlerdeki madde kayıpları, şekil bozuklukları, renklenme ve diş kayıpları sonucu oluşabilecek estetik ve işlevsel problemler porselen diş kaplamaları ve diğer sabit diş protezleri ile giderilebilir. Kanal tedavisi görmüş dişlerde de diş canlılığını kaybederek kırılgan hale geldiği için koruma amaçlı kaplama yapımı sık kullanılan bir uygulamadır. Diş protez tedavileri tek bir dişte porselen diş kaplanması şeklinde olabileceği gibi, yaygın diş kayıplarında sabit metal destekli porselen veya zirkonyum porselen köprüler kullanılabilir. Doğal diş yapısının zayıf olduğu, aşırı renklenmelerin ve şekil bozukluklarının hasıl olduğu durumlarda yada kırılma riski olan fazla madde kaybına uğramış dişlerde, kanal tedavisi sonrası zayıflayan diş yapısının desteklenip korunması gerektiği durumlarda; sabit kuron yapımı gündeme gelir. Porselen kuron (porselen diş) yapımı diye adlandırılan işlemde dişler, anatomik formuna uygun olarak küçültülür. Sonrasında alınan ölçü üzerinde hazırlık yapılır. Porselen kuron denilen bu kaplamalarla, küçültülen dişlerin üzerine yapıştırılarak dişlerin eski işlevleri geri kazandırılır. Kuronlar, tam seramik (cam seramik veya zirkonyum oksit) veya metal destekli seramik olmak üzere hazırlanabilir.
Protezlerde İmplant Desteği
Hastanın kemik yapısının ve anatomik komşuluklarının imkan verdiği durumlarda dental implant uygulamaları ile sabit veya isteğe bağlı hareketli protez yapımı da mümkündür. Başta çene kemik yapısı olmak üzere bazı kriterler konusunda uygunluk taşıyan hastalara yapılacak dişlerin daha sabit yada tam sabit olması istendiği bu durumlarda; protezler ağızda implant yardımıyla sabitlenebilir. Bu yöntemler ileri cerrahi ve protetik tedavi yöntemleridir ve oldukça çeşitlilik gösterirler. Yine burada da en doğru karar, yapılacak tetkikler ve modeller sayesinde oluşturulur. Zira detaylı planlaması yapılmadan uygulanan implantlar, tam tabiri ile ‘ölü doğmuş protezler’e sebebiyet verir.
İmplant Destekli Sık Kullanılan Protez Çeşitleri
Tek implant üzerine yapılan tek üye metal destekli yada zirkonyum porselen diş
Çok implant üzerine yapılan metal destekli porselen köprüler yada zirkonyum köprüler
Kısmi yada total dişsizlikte kullanılan birden çok implant üzerine kurulan protezler